vasko de gama

Ka lindur rreth vitit 1469 në Sines ose Vidigueira të Portugalisë dhe ka vdekur në dhjetor të vitit 1524 në Koçi të Indisë . Vasko de Gama ka qenë kërkues dhe detar nga Portugalia. Ai ishte njeriu i pare që zbuloi rrugën detare prej Europës për në Indi , duke ju larguar krejtësisht nga rruga tokësore e cila kalonte nëpër Perandorin Otomane. Ai i ka sjell shum përparësi kolonozimit portugez për lidhjen me vendet e Azisë jugore . Babai i Vasko de Gamës quhej Estevao , gjatë vitit 1460 ai ishte peshkatar në guverantorin e qytetit Vizeu . Estevao de Gama ishte i martuar me Dona Izabela Sodra . Për jetën e Vasko de Gamës në rini dihet shum pak , dihet se ka mësuar në qytetin Evora ku ka mësuar për teorit edhe praktikën matematikore dhe navigacionin , ndërsa më tepër i kushtoj rendësi astronomies ku mësues e kishte astronomin e njohur Ibrahim Zakuto. Në vitin 1492 mbreti i Portugalisë Xhoni II e dërgoi në Setuball në jug të Lisabonës më qëllim të marrë disa anije franceze si hakmarrje për plaçkitjen e disa anijeve portugeve gjatë trasportit të disa mallrave . Këtë detyrë Vasko de Gama e realizoi me sukses .

Në fillim të shekullit XVI shkolla detare e Henri Navigatorit e zgjeroi dijen portugeze për skain jugoafrikan .Prej vitit 1460 për qëllim kishin diçka tjetër , pikërisht gjatë shmangjes së anës jugore të kontinentit të krijohet rrugë më e përshtaçme detare deri tek pjesët më të pasura të Indisë të cilat në atë kohë kanë qenë të pasura me biber të zi . Edhe gjatë kohës kur Vasko de Gama ishte ende i ri , në moshën dhjetë vjeçare , dukej se këtyre planeve u vinte fundi . Bartolomoj Diaz i cili kthehej nga udhëtimi i tij duke kaluar nga lumi Rio do Infante në Afrikën Jugore vërejti se një breg i pasigurt lëshohet prej së largu drejt verilindjes. Thënjet popullore në kohën e mbretit portugez Jovani II , se India mundet të arrihet edhe me rrugë detare edhe atë nëpermjet oqeanit Atlantik , Pjerro da Kovilka dhe Alonso de Paiva kanë qenë të dërguar prej Barcelone nëpër Aleksandri , Jemen dhe Indi me çka i është dhënë besim kësaj teorie .

 

 

udhëtimi i parë

Për here të pare Vasko de Gama u nis në rrugë detare nga Lisabona 08.07.1497 . Ekspedita e tij ka përfshir 4 anije detare – The Sao Gabriel , e udhëhequr nga Vasko de Gama e cila ishte e rendë 178 ton me gjatësi 27 metra dhe gjërësi 8.5 metra me një ekip prej 150 detar. The Sao Rafael , udhëheqës i së cilës ishte vëllai i tij Paulo de Gama , anije detare e cila kishte karakteristika shum të ngjajshme me The Sao Gabriel. The Caravel Berio anije shum e vogël për dallim nga dy të parat e cila udhëhiqej nga Nikolau Coelho. Ndërsa emir i anijes së fundit nuk është i njohur e cila ka peshuar rreth 200 ton. Udhëtimi i pare i Vasko de Gamës , 16 dhjetor flota e kaloj lumin Great Fish River , vend prej ku u kthye Diazi dhe grupa e tij . Në ato momente kanë lundruar në vende të cilat deria atëher nuk kanë qenë të njohura nga evropianët . Në vitin 1498 arritën deri në Mozambikun e sotëm që atëher sundohej nga arabët .

Më 25 janar arritën në tokë të re dhe u ndalën në atë vend një muaj për shkak të riparimit të anjeve detare dhe lodhjes së madhe. Më 3 mars Gama arriti në ishullin e vogël Mozambik ku banorët e atjeshëm në shikim të pare menduan se janë musliman dhe u ofruan ndihmë Këtu Gama thirri në ndihmë disa detar arab me qëllimin për të arritur në Indi . Ekspedita arriti në Koskihod më 20.05.1498 . Me mbretin e Zamorias arrin marrëveshje për tregëti edhe pse tregëtarët arab nuk e kan përkrahur këtë ide . Ai nga Zamorina mori leje me shkrim për hapjen e një porti tregëtar në Koskihod .

Në gusht Vasko de Gama u kthye përsëri drejt Portugalisë . Për shkak të kohës së keqe detin Arab e kaloj për gati tre muaj , edhe një pjes e madhe e ekuipazhit e humbi jetën në këto shtrëngata . Gama me anijen detare Sao Gabriel u kthye në Portugali më 09.09.1499 ku mbreti Manueli i e priti me nderime të mëdha dhe i dhuroi një premi vjetore .

 

 

udhëtimi i dytë

Kur Kambralit nuk i ishte ofruar udhëtim i ri për në Indi , ose ai e kishte refuzuar , e gjithë përgjegjësi i ishte besuar Vasko de Gamës . Ai e mori titullin “Admiral i Oqeanit Indian” dhe u nis në rrug më 12.02.1502 me 20 anije detare . Gama e detyroi sunduesin e qytetit të Kilva ti paguaj tatim mbretit të Portugalisë . Gama arriti në qytetin Kananor , në veri të Kalkutës . Këtu e plaçkiti anijen tregtare arabe e cila arriti disa ditë pas tyre me rreth 200-400 udhëtare , ku kishte edhe fëmijë dhe gra. Ai plaçkiti shum gjëra të çmuara , kjo paraqet momentin më brutal në karrierën e tij. Gama arriti marrëveshje edhe me sunduesin Kananorea , dhe mbas kësaj u nis drejt Kalkutës . Vasko de Gama vendosi ultimatum në Zamorin drejt popullsis së tij që ta lëshojnë vendin , dhe më vonë qytetit ishte bombarduar. Mandej Vasko de Gama shkoi në qytet tjetër ku arriti marrëveshje me një sundues tjetër i cili ishte në armiqësi me Zamorinin. Më 20.02.1503 Gama niset drejt Portugalisë.

 

 

udhëtimi i tretë

Nuk janë shumë të njohura detajet rreth udhëtimit të tretë të Vasko de Gamës gjatë Manuelit të pare, në ndërkohë Gama është martuar me Catarian Ataide rreth viteve 1500-1505 . Për udhëtimin e tretë drejt Indisë ai u nis rreth viti 1524 mbas tre muajsh në Indi Gama sëmuret dhe vdes.